اقتصاد 24 – شیوا سپهری: شاید بارها در تحلیل های اقتصادی و رسانه ها درباره حرکت دولت ها به سمت سیاست های انبساطی و انقباضی شنیده باشید. هر یک از این دسته از سیاست های مالی و پولی در شرایط خاصی از وضعیت اقتصادی به منظور جلوگیری از بحران های آتی استفاده می شود. هر کدام از این سیاست ها مانند گاز و ترمز خودرو نتایج خود را در اقتصاد نشان می دهد. در زیر به توضیح مفهوم و پیامدهای این دو نوع سیاست خواهیم پرداخت.
سیاست های انبساطی و انقباضی به عنوان ابزار اصلی سیاست های پولی و مالی شناخته می شوند که دولت ها و بانک های مرکزی برای مدیریت اقتصاد یک کشور از آنها استفاده می کنند. این سیاست ها برای تنظیم تقاضا، کنترل تورم، تحریک رشد اقتصادی و حفظ ثبات اقتصادی استفاده می شود. سیاست های انبساطی برای افزایش فعالیت های اقتصادی طراحی شده است، اما سیاست های انقباضی باعث کاهش فشارهای تورمی و جلوگیری از حباب های اقتصادی می شود.
سیاست های توسعه طلبانه چیست؟
سیاست های انبساطی به مجموعه ای از اقدامات با هدف افزایش تقاضای کل در اقتصاد اطلاق می شود. این سیاست ها معمولاً در دوران رکود اقتصادی یا زمانی که اقتصاد به دلیل کاهش تقاضای داخلی یا خارجی دچار رکود شده است، اعمال می شود. هدف اصلی این سیاست ها ایجاد اشتغال، افزایش تولید و تحریک رشد اقتصادی است.
به گزارش سیاست پولی اقتصاد 24، بانک مرکزی با کاهش نرخ سود یا افزایش حجم پول، سیاست های انبساطی را اجرا می کند. کاهش نرخ بهره باعث کاهش هزینه وام برای افراد و مشاغل می شود و این امر منجر به افزایش سرمایه گذاری و مصرف می شود. از سوی دیگر، افزایش عرضه پول به مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان کمک می‌کند تا با تسهیل دسترسی به اعتبار و نقدینگی، فعالیت‌های خود را گسترش دهند.
بیشتر بخوانید: کارایی در اقتصاد چیست و چرا جزء مهم اقتصادی هر کشوری است؟
در حوزه سیاست مالی، دولت ها می توانند با افزایش هزینه های عمومی، کاهش مالیات یا ترکیبی از این دو سیاست، تقاضا را تحریک کنند. به عنوان مثال، افزایش سرمایه گذاری دولت در پروژه های زیربنایی، ساخت مدارس و بیمارستان ها یا اعطای یارانه های مالی می تواند اقتصاد را تحریک کند و فرصت های شغلی ایجاد کند.
چالش های سیاست های توسعه طلبانه چیست؟
با وجود مزایای سیاست های انبساطی، این رویکرد می تواند به چالش هایی نیز منجر شود. یکی از این چالش ها احتمال تورم است. هنگامی که تقاضا بیش از حد افزایش می یابد، قیمت کالاها و خدمات می تواند افزایش یابد و باعث تورم افسارگسیخته شود. علاوه بر این، افزایش عرضه پول می تواند منجر به کاهش ارزش پول ملی شود که برای اقتصادهایی که وابستگی شدید به واردات دارند مضر است.
سیاست های انقباضی چیست؟
سیاست های انقباضی برای کاهش تقاضای کل اجرا می شود. این سیاست ها معمولاً زمانی اجرا می شوند که اقتصاد در وضعیت رونق بیش از حد یا تورم بالا باشد. هدف از این سیاست ها کاهش فشارهای تورمی، کنترل رشد اقتصادی و جلوگیری از ایجاد حباب قیمتی در بازارهای مختلف است.
در سیاست پولی انقباضی، بانک مرکزی با افزایش نرخ بهره یا کاهش عرضه پول، اقتصاد را کنترل می کند. افزایش نرخ بهره منجر به افزایش هزینه وام و در نتیجه کاهش مصرف و سرمایه گذاری می شود. از سوی دیگر، کاهش عرضه پول منجر به کاهش نقدینگی بازار می شود که منجر به کاهش تقاضا می شود.
در حوزه سیاست های مالی، دولت با کاهش هزینه های عمومی یا افزایش مالیات، سیاست های انقباضی را اجرا می کند. کاهش هزینه های دولت می تواند شامل کاهش بودجه برای پروژه های زیربنایی یا خدمات عمومی باشد. همچنین افزایش مالیات باعث کاهش درآمد قابل تصرف مردم و مشاغل می شود که منجر به کاهش مصرف و سرمایه گذاری می شود.
پیامدهای کوچک شدن سیاست چیست؟
اگرچه سیاست‌های انقباضی در کاهش تورم و کنترل رونق اقتصادی مفید است، اما می‌تواند منجر به کاهش رشد اقتصادی و افزایش نرخ بیکاری شود. کاهش تقاضا ممکن است منجر به کاهش تولید و درآمد شرکت ها شود که باعث سازگاری نیروی کار می شود. علاوه بر این، افزایش مالیات می تواند به خانواده ها و مشاغل فشار مالی وارد کند و منجر به نارضایتی عمومی شود.
تعادل بین سیاست های انبساطی و انقباضی
یکی از مهم ترین چالش های سیاست گذاران اقتصادی ایجاد توازن بین سیاست های انبساطی و انقباضی است. این تعادل برای حفظ ثبات اقتصادی، جلوگیری از نوسانات شدید اقتصادی و دستیابی به اهداف بلندمدت اقتصادی ضروری است. سیاست گذاران باید با تجزیه و تحلیل دقیق داده های اقتصادی و پیش بینی روندهای آتی، زمان مناسب را برای اجرای هر یک از این سیاست ها تعیین کنند.
به عنوان مثال، در دوران رکود اقتصادی، اجرای سیاست های انبساطی می تواند به تحریک تقاضا و ایجاد فرصت های شغلی کمک کند. اما اگر این سیاست ها به صورت مستمر و بدون کنترل اعمال شود، می تواند منجر به تورم بالا شود. به همین ترتیب، اگرچه سیاست‌های انقباضی در کاهش تورم مفید هستند، اما اگر بیش از حد اعمال شوند، می‌توانند رشد اقتصادی را متوقف کرده و بحران‌های اجتماعی ایجاد کنند.
حرف آخر
سیاست‌های انبساطی و انقباضی ابزار قدرتمندی در دست سیاست‌گذاران اقتصادی هستند که برای مدیریت چرخه‌های اقتصادی و دستیابی به اهداف مختلف اقتصادی استفاده می‌شوند. خواهد بود سیاست های انبساطی برای افزایش تقاضا و تحریک رشد اقتصادی و سیاست های انقباضی برای کاهش تورم و کنترل رونق اقتصادی طراحی شده اند. اگرچه این سیاست ها مزایا و معایب خود را دارند، اما استفاده هوشمندانه و متوازن از آنها می تواند منجر به ایجاد یک اقتصاد با ثبات و پویا شود.
در نهایت موفقیت این سیاست ها به دقت در تحلیل شرایط اقتصادی و پیش بینی روندهای آتی بستگی دارد. سیاست گذاران باید با توجه به ویژگی های خاص هر اقتصاد تصمیمات مناسبی اتخاذ کنند تا به اهداف اقتصادی مانند رشد پایدار، ایجاد اشتغال و کنترل تورم دست یابند.
